W dzisiejszych czasach zakupy w przedsiębiorstwach są kluczowym elementem, który wpływa na ich funkcjonowanie na rynku. Dzięki odpowiednim strategiom zakupowym można zyskać dużą przewagę konkurencyjną nad innymi firmami. W tym celu przeprowadza się dogłębne analizy, które wchodzą w skład sourcingu. Narzędziem, które je wspomaga może być model teoretyczny, który jest określany jako macierz Kraljica. Na czym dokładnie polega? Tego dowiesz się z dzisiejszego artykułu!
Co to jest Macierz Kraljica?
Macierz Kraljica to narzędzie analityczne wykorzystywane w wielu przedsiębiorstwach. Zostało opracowane przez dr. Petera Kraljica w 1983 roku. Głównym założeniem jest podział kategorii produktów albo dostawców według ich wartości. Z kolei na wartość składają się różne czynniki, takie jak wydatki i ocena ryzyka zakupowego, wiążąca się na przykład z nowym dostawcą lub zakupem nieprzetestowanego produktu. Planując więc strategię zakupową w przedsiębiorstwie przy pomocy macierzy Kraljica bierze się pod uwagę dwa wymiary — wpływ określonego produktu na wynik finansowy firmy oraz ryzyko, które ma związek z dostawami. Na tej podstawie można wyselekcjonować cztery grupy produktów. Jakie? Sprawdźmy!
Cztery grupy produktów w Macierzy Kraljica
Macierz Kraljica wyróżnia cztery główne grupy produktów, a każda z nich cechuje się innym sposobem budowania relacji z dostawcami. Tym samym każda z grup wiąże się także z inną strategią scourcingową i narzędziami, które stosuje się w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników. Przyjrzyjmy się teraz każdej z grup:
- Produkty standardowe – są to te produkty, które nie mają dużego wpływu na wynik finansowy firmy. W związku z tym ryzyko związane z dostawcami jest niskie i nie wymaga szczególnych zabezpieczeń. Do produktów standardowych można zaliczyć np. przejazdy służbowe lub materiały biurowe. Wybór firmy jest tutaj najczęściej uzależniony od możliwości realizacji większych zamówień. Dostawcy, którzy dają taką możliwość, będą skłonni również oferować korzystne rabaty.
- Wąskie gardła – to kolejna grupa, której wpływ na ogólny wynik finansowy nie ma dużego znaczenia. Jednak wiąże się z ryzykiem związanym z dostawcami. Mowa tutaj o specyficznych produktach na zamówienie. W przypadku utraty danego dostawcy może być problem ze znalezieniem kolejnego, który mógłby dostarczać taki właśnie produkt. Dlatego strategia może być oparta o nieustanne poszukiwanie nowych dostawców lub upraszczanie produktów w celu łatwiejszego znalezienia kolejnego źródła.
- Produkty dźwignie – ten rodzaj produktów ma bardzo duży wpływ na wynik finansowy, ale ryzyko związane z dostawcami jest nieduże. W związku z tym stosuje się tutaj często strategie konkurencji rynkowej. Wielu dostawców może zaoferować takie produkty w odpowiedniej cenie, a należą do nich surowce i produkty nisko przetworzone. Pozyskując produkty zwane dźwigniami korzysta się często z przetargów.
- Produkty strategiczne – ostatnia z grup ma duże znaczenie dla całego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Należą do nich produkty, które firma zamawia w bardzo dużych ilościach w określonych przedziałach czasowych. Stosuje się tutaj takie narzędzia jak np. program rozwoju dostawcy.
Rozdział książki „Zarządzanie zakupami 2”
Pobierz bezpłatny rozdział Zarządzanie zakupami 2. Czyli od praktyków dla praktyków: Rozdział 3, Tworzenie strategii zakupowej.
Dodatkowe materiały
Macierz Kraljica, a praktyki zakupowe
Większość praktyk zakupowych ma charakter uniwersalny, w związku z czym ma wpływ na wszystkie pozycje przypisane do wszystkich czterech omawianych wcześniej kategorii produktów. Możemy zidentyfikować jedno narzędzie, które jest związane stricte z produktami z grupy standardowych. Są to e-Katalogi, które wykorzystuje się do automatyzacji zakupów znormalizowanych, a więc na przykład materiałów biurowych. To rozwiązanie nie jest rekomendowane w przypadku pozostałych trzech grup. Mając więc na uwadze fakt, że większość praktyk może być wykorzystywana we wszystkich czterech grupach, można wyciągnąć z tego następne korzyści. Rozwiązując problem związany z produktami z jednej grupy, można wykorzystać wdrożone narzędzia także w innych grupach.
Wykorzystanie macierzy Kraljica prowadzi do redukcji kosztów i optymalizacji całej strategii sourcingowej. Pracownicy działu zakupów zyskują większą przejrzystość i mogą wypracować odpowiednie narzędzia do zarządzania poszczególnymi grupami produktów.
Autor: Zespół BIZNESowa